Sluit

Zeesluis IJmuiden: hoe de Amsterdamse haven met slim stakeholdermanagement haar sterke positie verdedigde

Begin 2022 vond de feestelijke opening van Zeesluis IJmuiden plaats. Met 500 meter lengte, 70 meter breedte en een diepte van 18 meter de grootste zeesluis ter wereld. De totstandkoming ervan ging niet zonder slag en stoot. We spraken met Dertje Meijer en Karin Waasdorp over hoe zij een hoofdpijndossier na een kwart eeuw weer in beweging kregen.

Adobe Stock 95759512

'Er waren sinds 1985 gesprekken geweest over de vervanging van de oude sluis', vertelt Karin. 'Er was een patstelling tussen de vier belangrijkste stakeholders: de gemeente Amsterdam, het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de provincie Noord-Holland en het havenbedrijf. De provincie en het havenbedrijf waren voorstander van een grotere sluis.'

Adobe Stock 492060138

'Het Ministerie vond echter dat de vervanging van de sluis (uit 1929!) voldoende was', zegt Dertje. 'Om uit die patstelling te geraken en vanuit het havenbedrijf duidelijk te maken dat die oude sluis echt niet meer voldoet als we onze concurrentiepositie niet willen kwijtraken hebben we alles op alles gezet om alle partijen bij elkaar te krijgen en er serieus naar te kijken. Gewoon de koppen bij elkaar steken totdat er een besluit op tafel ligt. Iedereen er fijntjes op wijzen dat wij qua volume de vierde haven van Europa zijn. Daarbij hoort een goede sluis.'

'Stel je voor dat de oude sluis als gevolg van oorlogsschade ineens instort omdat er een schip tegenaan vaart. Dan lig je er maanden uit. Dus toen men erachter kwam dat wij 8% van al het scheepvaartverkeer in Europa ontvangen, dat wij veel groter waren dan men dacht, begon in Den Haag het roer langzaam om te gaan. Dat ging natuurlijk niet van de ene op de andere dag. We gingen mee op handelsmissies van het Ministerie. Dan gaat er een minister mee, maar ook grote waterbouwkundige ondernemingen zijn van de partij. En die zijn natuurlijk geïnteresseerd om zo´n sluis te bouwen. Dus die gaan dan in aanwezigheid van de minister praten over een nieuwe sluis. Zo begint het balletje te rollen. Dat is de eerste stap in stakeholdermanagement.'

'Pas toen men erachter kwam dat wij 8% van al het scheepvaartverkeer in Europa ontvangen ging in Den Haag het roer langzaam om'

Karin vult aan: ´Tegelijkertijd hebben we de brancheverenigingen en het bedrijfsleven in de haven gemobiliseerd om wat druk uit te oefenen. Toen het Ministerie interesse toonde zijn we met de Amsterdamse wethouders gaan praten. Daar ondervonden we de meeste weerstand. Er waren drie wethouders die erover gingen: Van Poelgeest, Ossel en Wiebes. Ossel ging over het havenbedrijf en die was op een gegeven moment echt om en ook pleitbezorger voor de sluis. Maar we moesten veel moeite doen om Wiebes en Van Poelgeest zover te krijgen. Uiteindelijk lukte dat. Maar toen moesten we het Ministerie nog mee zien te krijgen in een grotere sluis.'


'Burgemeester Cohen heeft toen een lans voor ons gebroken', vervolgt Dertje. 'Hij kreeg op een gegeven moment te horen dat minister Eurlings in het Concertgebouw aanwezig was. Cohen is gelijk op zijn fiets gestapt om met Eurlings te praten. Dat soort dingen zijn van onschatbare waarde. Daarbij komt dat de gemeente Amsterdam en de provincie op ramkoers lagen. Dus daar moesten wij een moderator-rol vervullen.'

Zeesluis I Jmuiden 2

'Als je het achteraf bekijkt was het super interessant. Maar het kostte soms wel veel energie. We moesten ook de ambtenaren nog meekrijgen. Die zijn risico-avers en hebben de neiging om te zoeken naar redenen waarom iets niet kan. Dus dan moet je de achterkamertjes in de gaten houden. Ik kreeg op een gegeven moment een Sms’je van een collega: Dertje, die en die zitten op het vinkentouw en gaan straks een mening vormen en daar heb ik geen goed gevoel over. Ik ging ze toen snel opzoeken en mijn eerste woorden waren: "Jullie hebben het over pagina 39. Dat lezen jullie verkeerd, dat moet je anders interpreteren". Toen waren ze zo overvallen dat ze wel naar me moesten luisteren. En uiteindelijk kwam er een handtekening onder. Je moest er echt bovenop zitten met je stakeholdermanagement.'

'Rijkswaterstaat is primair geïnteresseerd in de waterkering', legt Karin uit. 'En een sluis is een inbreuk op de waterkering, want er komt ontzettend veel zout water naar binnen en dat moet je weer kwijt zien te raken. We hebben daarom heel veel energie gestoken om de Rijkswaterstaat ervan te overtuigen dat er een grotere sluis moest komen. Maar naast stakeholdermanagement op de inhoud moest je er ook samen zien uit te komen over de financiering. Er was afgesproken dat de gemeente en de provincie voor de uitbreiding gingen betalen, terwijl het Rijk het als vervangingsinvestering zag. Ik ben ook veelvuldig naar Brussel gereisd om te kijken of wij Europese gelden konden krijgen.'

'Bijna 10% van de Europese handel gaat dwars door Amsterdam. Het zou dus een groot probleem zijn als de haven dicht gaat'

'Waar we steeds tegen aanliepen is dat veel mensen de perceptie hebben dat de haven geen rol van betekenis speelt', sluit Dertje af. 'Dat komt omdat ze nooit over de weg van Amsterdam naar IJmuiden rijden, langs het kanaal. Dan zie je pas hoe groot de haven is. Ik zeg wel eens, dat heeft ook iets goeds, want zo zie je hoe weinig overlast we veroorzaken. Maar weinig mensen hebben door dat bijna 10% van de Europese handel dwars door Amsterdam gaat. Dus als die ineens dicht zou gaan krijg je een groot probleem. Ook B&W van Amsterdam zijn zich daar onvoldoende bewust van. Terwijl de haven al een paar jaar ruim 50 miljoen euro aan dividend afdraagt aan de gemeente Amsterdam. Op een gemeentelijk budget is dat veel geld.'