Naar een duurzame toekomst: bouwen aan oplossingen voor de complexe vraagstukken rond de energietransitie

De energietransitie is een van de grote operaties van onze tijd. Het is een veelomvattend onderwerp met een diepgaand effect op de economie en op de maatschappij als geheel. Het behalen van de klimaatdoelen uit het Parijs-akkoord is cruciaal voor de toekomst van onze planeet. Onder andere door onze strategische ligging aan de Noordzee, onze havens en de bestaande infrastructuur ten behoeve van de ontwikkelende waterstofketen zal Nederland een belangrijke rol spelen bij de Europese omschakeling naar schone energiebronnen.

Hans, kun je ons wat vertellen over jouw ervaring in de energiesector?
“Voor KPMG ben ik meer dan tien jaar segmentleider Energy & Utilities geweest, grofweg vanaf 2000. In die jaren was de elektriciteitsproductie nog grotendeels fossiel en kwam de windindustrie opzetten. Alliander en Enexis werden van respectievelijk NUON en Essent afgesplitst, vervolgens werden beide moederbedrijven aan Vattenfall en E.on verkocht. Als lead-partner namens KPMG voor onder andere Eneco, NUON (en hun aandeelhouders), TenneT en een aantal water- en afvalbedrijven heb ik deze ontwikkelingen van dichtbij meegemaakt. De semipublieke, multi-stakeholderomgeving heb ik als heel interessant ervaren. Na KPMG heb ik vanaf 2015 zeven jaar bij Eneco gewerkt, o.a. als directeur Corporate Development & Venturing. Daar heb ik de afsplitsing van Stedin meegemaakt, de expansie van Eneco in Duitsland begeleid, betrokkenheid gehad bij de verkoop van Eneco aan Mitsubishi en ben ik RvC-lid geweest bij onder andere Greenchoice, JedLix en Eneco e-mobility. De laatste 2,5 jaar heb ik als lid van de directie van LichtBlick (vanuit Hamburg) ook lijnervaring opgedaan, waardoor ik zowel als adviseur, toezichthouder als directielid in de sector actief ben geweest.”

Wie zijn de hoofdrolspelers in de energietransitie?
“Deze zijn in vier groepen te verdelen: beleidsmakers (landelijke en regionale overheidsinstellingen), netbeheerders (TSO/DSO’s), producenten/leveranciers en eindgebruikers (B2B/B2C). De producenten/leveranciers produceren en leveren elektriciteit, gas en warmte. Zij hebben hiervoor historisch veelal fossiele brandstoffen als grondstof gebruikt in (veelal gasgestookte) elektriciteitscentrales, maar hebben in de laatste, pakweg, 10 jaar in toenemende mate investeringen gedaan in hernieuwbare energiebronnen zoals zonne-en windenergie (op land en op zee). De TSO’s en DSO’s zijn verantwoordelijk voor het transport naar de gebruikers. Ze bouwen, beheren en onderhouden de hoofd- en regionale infrastructuur en zorgen ervoor dat de energie veilig, betrouwbaar en efficiënt wordt gedistribueerd. Energieconsumenten, zowel B2B als B2C, vormen de laatste schakel in de energievoorzieningsketen en zijn degenen die energie consumeren voor hun dagelijkse activiteiten en behoeften. Overheidsinstanties spelen een cruciale rol in de energietransitie door beleid, regelgeving en financiële prikkels vast te stellen die de ontwikkeling en adoptie van duurzame energie bevorderen. Ze zijn ook betrokken bij het toezicht op de energiemarkt en het waarborgen van de naleving van milieunormen. De landelijke overheid wordt ook steeds vaker een actieve investeerder in de uitdagingen van de energietransitie, getuige de recente deelname in Stedin en de lange termijn financiering voor TenneT”

Welke stappen moeten nog gezet worden om de energietransitie te voltooien?
De energietransitie schreeuwt om een aanpak voor de langere termijn. Een toekomstbestendige transitie van de sector, één waarbij we voorgoed afscheid nemen van fossiele brandstoffen en overstappen naar volledig duurzame energie. Hierbij is de beschikbaarheid van elektriciteit een urgente kwestie. Door de afbouw van gas en de toename van hernieuwbare energie gaan Nederlandse huishoudens en bedrijven het komende decennium fors meer elektriciteit gebruiken. Het huidige energienet kan dit simpelweg niet aan, hier ligt een cruciale rol voor de netbeheerders. De meest actuele vraagstukken hierbij zijn (1) netcongestie, (2) de warmtetransitie en (3) energieopslag.

Netcongestie verwijst naar overbelasting in elektriciteitsnetwerken. Dit kan zich voordoen wanneer de vraag naar elektriciteit de capaciteit van het elektriciteitsnet overschrijdt, wat kan leiden tot verschillende problemen, waaronder stroomonderbrekingen of spanningsschommelingen. Om dat soort problemen te voorkomen accepteren netbeheerders momenteel op veel plekken in Nederland geen nieuwe of zwaardere aansluitingen. Dat remt verduurzaming door elektrificatie en daarmee de economie als geheel. Ons gehele electriciteitsnetwerk heeft daarom de komende (7-10) jaren een flinke upgrade nodig. Zowel de DSO’s als TenneT en Gasunie investeren vele miljarden om deze benodigde verzwaringen te realiseren.

De warmtetransitie betreft de overgang van traditionele en vaak vervuilende verwarmings- en warmwater-voorzieningssystemen naar duurzamere, energie-efficiënte en milieuvriendelijke oplossingen. Als alternatief voor warmtebronnen en fossiele brandstoffen, zal naast elektriciteit ook waterstof een rol gaan spelen. Ook dit vraagt om infrastructurele aanpassingen, zo moet bijvoorbeeld de havenstructuur aangepast worden om deze geschikt te maken voor waterstofopslag en distributie van o.a. (groene) ammoniak.

Tot slot zijn hernieuwbare energiebronnen zoals zonne- en windenergie niet constant beschikbaar. Het ontwikkelen van efficiënte energieopslagtechnologieën is cruciaal om de betrouwbaarheid van hernieuwbare energie te vergroten en uiteindelijk te komen tot een echt duurzaam energiesysteem.

Betekent dit ook dat we moeten inzetten op energiebesparing?
“Het optimaliseren van ons energieverbruik is een cruciaal onderdeel van de transitie. Naast bekende oplossingen zoals warmtepompen, zijn er inmiddels meer en meer innovaties die het voor consumenten mogelijk maken energie in en rondom het huis optimaler in te zetten. Het slim laden van een elektrische auto waarmee je overbelasting op het net voorkomt, het terugladen van energie voor energiegebruik thuis en het juiste moment kiezen om energie te gebruiken (spot pricing) zijn bijvoorbeeld innovaties die snel breder in Nederland kunnen worden uitgerold. Minder energieverspilling betekent ook een efficiënter gebruik van natuurlijke hulpbronnen, zoals brandstof en water. Daarnaast vermindert het de druk op alle andere probleemgebieden; als we minder energie gebruiken hoeft er ook minder opgewerkt, opgeslagen en getransporteerd te worden.”

Welke rol kan Boer & Croon spelen in de energietransitie?
“Wij ondersteunen vooral DSO’s, TSO’s en producenten/leveranciers. Maar ook infra-partijen zoals havenbedrijven, fondsinvesteerders en pensioenfondsen. De vraagstukken variëren sterk tussen deze spelers. Bij producenten/leveranciers ondersteunen we bijvoorbeeld de implementatie van nieuwe bedrijfsmodellen en optimaliseren we hun portfoliomanagement. Waar voorheen de focus vooral lag op de zo efficiënt mogelijke levering van elektriciteit en gas, zien we nu een verschuiving richting het optimaliseren van klantinteracties en het ontwikkelen van nieuwe producten en diensten. Leveranciers krijgen steeds meer een rol als serviceprovider. Dit vraagt om een nieuw bedrijfsmodel. Bij netbeheerders merken we een grote behoefte aan procesoptimalisatie en aan ervaren (interim-) projectmanagers. Deze sector staat voor de uitdaging om extreme uitbreidingen in het net te realiseren met beperkte personele middelen. Het slimmer inrichten van processen en vinden van voldoende gekwalificeerd technisch personeel is daarmee een belangrijke prioriteit. Wij leveren oplossingen aan voor deze uitdagingen, zowel met onze jonge professionals, ervaren interim-managers als vanuit onze executive search competentie."

De energietransitie vraagt om grote denkers en doeners die verder kunnen én durven kijken. Het betreft een uiterst complexe opgave die samenwerking vereist tussen de verschillende belanghebbenden in de keten. Wij begrijpen als geen ander dat de energietransitie een centrale rol speelt in het vormgeven van een duurzame toekomst en we zetten ons actief in om deze overgang te faciliteren. Wij hebben de expertise om organisaties en overheden te adviseren en te begeleiden bij het ontwikkelen en uitvoeren van duurzame energieprojecten.
Wij maken het verschil wanneer de huidige aanpak niet meer werkt, de realisatie achterblijft bij de ambitie en de druk hoog wordt. Boer & Croon realiseert duurzame prestatieverbeteringen met professionals die de klus klaren. Het resultaat: grip op de uitdaging en een toekomstbestendige organisatie. Onze belofte: we get it done!”