Invoering van de Omgevingswet bij een hoogheemraadschap: alles begint bij samenwerking

Het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard beheert dijken, sluizen en gemalen in het gebied tussen Rotterdam, Zoetermeer, Gouda en Schoonhoven. Jesje begon via Boer & Croon als interim-manager van zowel het team vergunningverlening als het juridische team. Al snel bleek dat er binnen de afdeling publiekszaken een fors verandertraject op haar lag te wachten. Het hoogheemraadschap werd klaargestoomd voor de invoering van de nieuwe Omgevingswet. Dat had organisatorische en ICT-aspecten, maar ook op het vlak van mentaliteit is verandering nodig.

De Omgevingswet is aangenomen maar nog niet in werking getreden. Doel ervan is een verregaande vereenvoudiging van het stelsel van wetgeving voor de ontwikkeling en het beheer van de leefomgeving, door tientallen wetten en honderden regels te bundelen in één nieuwe wet. Hierbij gaat het onder meer om wet- en regelgeving over bouwen, milieu, water, ruimtelijke ordening en natuur.

Jesje: 'Op het moment dat iemand een aanvraag voor een omgevingsvergunning doet, heeft de behandelend ambtenaar van oudsher een houding van "past het wel binnen de wet of het beleid, anders kan het niet". Waar we naartoe willen is dat men juist initiatieven gaat faciliteren en zich richt op het helpen van mensen. Dus dat ze zeggen "wat een leuk idee, laten we eens gaan kijken hoe we dat voor elkaar kunnen krijgen". Daar is natuurlijk wel een mentaliteitsverandering voor nodig.'

'Het hoogheemraadschap bestaat uit een aantal zelfstandig opererende afdelingen waar mensen werken die over een enorme vakkennis beschikken. Vakspecialisten die zich bezighouden met de waterstand of de afvalwaterketen bijvoorbeeld. En mensen van de afdeling vergunningverlening die hun werk altijd op een bepaalde manier hebben gedaan. Die moeten allemaal gaan werken volgens die nieuwe houding zoals in de Omgevingswet wordt gevraagd. Dat vergt heel veel op het vlak van houding en gedrag. Dus daar hebben we een heel programma met trainingen en coaches voor opgezet.'

'Het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard is een ontzettend leuke en voortvarende organisatie. Ik heb hiervoor met een aantal andere waterschappen gewerkt waar een hele conservatieve sfeer heerste en innovaties erg moeizaam van de grond kwamen. Maar hier heerst echt een Rotterdamse mentaliteit. Iedereen vond het fijn dat er stappen werden gezet en dat er beweging in komt. Dus de wil om te veranderen is aanwezig.'

'Ik ben gewoon aan de slag gegaan. Naast de aandacht voor de teams waaraan ik leiding gaf heb ik gewerkt aan de implementatiesporen rond de Omgevingswet. Wanneer moet wat gebeuren, wie werkt er met wie samen, wat gaat er goed en wat niet. De samenwerking met alle partijen is ontzettend belangrijk.'

'Wat ik heb bereikt als ik vertrek? De afdeling Publiekszaken is een verandertraject ingegaan, waarin we missie, visie en ambitie hebben bepaald. In mijn ogen is één van de winstpunten dat ze proactiever zijn gaan samenwerken en hun positie opeisen binnen de organisatie. Oorspronkelijk zou de nieuwe omgevingswet wet op 1 juli ingaan. Alhoewel dit een aantal malen is uitgesteld, en nu op 1 januari 2023 van kracht wordt, hebben wij intern besloten om 1 juli als uitgangspunt te houden. Zo hebben we een half jaar de tijd om met elkaar te oefenen en rustig alle processen te doorlopen. Heel belangrijk is dat ons ICT-systeem er al helemaal klaar voor is. Bij veel gemeenten is dat nog een heikel punt.'

'Als alle andere betreffende ambtelijke organisaties er op 1 januari klaar voor zijn, zul je echt zien dat het aanvragen van een omgevingsvergunning een stuk gemakkelijker gaat. Als jij bijvoorbeeld een huis wilt bouwen, log je in met je DigiD en geeft aan, ik wil op deze plek bouwen en had hier een WC gedacht, dan komt daar een leiding en verderop wil ik een tuin aanleggen. Dan gaat er automatisch een deel van je vergunningaanvraag naar de gemeente en andere delen naar Rijkswaterstaat, het waterschap etc. Dat maakt het een stuk overzichtelijker.'