Congestie in de praktijk; van problemen naar kansen

In het snel veranderende energielandschap biedt congestie naast uitdagingen ook kansen. Tijdens een door Boer & Croon georganiseerde ontbijtbijeenkomst vertelden Roger Knubben, Femke Brenninkmeijer en Dick Velings onder leiding van Hans Bongartz welke randvoorwaarden en maatregelen nodig zijn om deze problematiek het hoofd te bieden. In het gevulde auditorium van Eneco schetsten zij de weg van obstakels naar oplossingen en toekomstperspectieven voor bedrijven en de industrie.

Klanten helpen met een gerichte aanpak

Roger Knubben, directeur van de New Energy Taskforce van het Havenbedrijf Rotterdam, trapte het congres af met een analyse van de netcongestieproblematiek in de Rotterdamse haven. ‘Toen ik eind 2023 werd benaderd door het Havenbedrijf, wilden ze niet bij de pakken neerzitten. Ze hadden een budget vrijgemaakt om te kijken hoe zij hun klanten in het Rotterdamse havengebied konden helpen,’ vertelt Knubben. ‘Als bedrijven in het verleden elektriciteit nodig hadden, kregen ze gewoon de aansluiting en het vermogen, dat ze vroegen. Daardoor hebben veel bedrijven zich nooit echt verdiept in de netcongestieproblematiek, die zich sinds 2022 voordoet, wat leidde tot veel onduidelijkheid, verwarring en onbegrip. Daarnaast betekende dit een flinke rem op de economische ontwikkeling van de bedrijven en het havengebied.’

‘De New Energy Taskforce is onderdeel van een breder programma om de netcongestie op te lossen. Zo wordt er ook gewerkt aan uitbreiding van de elektriciteitsnetten en betere voorspelling van de vraag. De Taskforce heeft vooral als doel om inzicht te krijgen waar de knelpunten zich nu voordoen en hoe we de bedrijven met gerichte oplossingen op de kortere termijn kunnen helpen. Er is een team samengesteld met medewerkers van het Havenbedrijf, TenneT, Stedin en Deltalinqs. Vooral door met de bedrijven in gesprek te gaan halen we de echte informatie op. Daarom beschikt het team over veel kennis van industriële processen en industriële assets en spreken zij de taal van de bedrijven in de haven.’

Bedrijven die elkaar helpen
De elektriciteitsinfrastructuur van de haven blijkt complex, maar niet onoverkomelijk. ‘Er is genoeg energie in de haven aanwezig,’ zegt Knubben. ‘Maar eigenlijk is er nooit een echte visie geweest en is er nooit goed nagedacht hoe je zo’n groot industrieel gebied goed inricht qua nettopologie en -structurering. Door onze samenwerking (Havenbedrijf, Tennet, Stedin, industrie) en ‘out of the box’ te denken, slagen we erin om oplossingen voor de bedrijven te creëren.

Het Havenbedrijf stimuleert ook dat de bedrijven elkaar helpen. Knubben noemt een voorbeeld: ‘Door het delen van beschikbare hoogwaardige stoom, kunnen we een investering in een e-boiler voorkomen. Dat zijn ook oplossingen waar we naar kijken.’

Samen een topprestatie neerzetten

Femke Brenninkmeijer, CEO van binnenvaartcorporatie NPRC en voorzitter van de Economic Board Zuid-Holland, richtte haar presentatie op innovatie en duurzaamheid binnen de scheepvaart. ‘Uit naam van NPRC varen iedere dag zo’n 200 schepen door heel Noordwest-Europa om de industrie te bedienen. Ons bedrijf zet zich volop in om voorop te lopen op het gebied van digitalisering en duurzaamheid.’ aldus Brenninkmeijer. In het Olympisch succes van Nederland zag ze naar aanleiding van een interview met twee topcoaches in het Financieele Dagblad treffende overeenkomsten met het bedrijfsleven. ‘Nederland is een klein land qua oppervlakte waar we elkaar makkelijk kunnen vinden. Als je onze kennis en kunde samenbrengt op specifieke plekken, dan kun je excelleren. Als je het vergelijk maakt met het bedrijfsleven dan zie je dat dit gebeurt op de campussen waar innovatie, kennis en financiering samenkomt’, aldus Brenninkmeijer.

Een van de mooiste lessen uit dit interview voor het bedrijfsleven vindt ze de inzet voor het hogere doel. ’Als bedrijf, kennisinstelling of als overheid zijn we een onderdeel van een groter geheel. Wil je samen een topprestatie neerzetten, dan werk je daar met elkaar naartoe. Doe je dit goed dan krijg je de mensen mee.’

Emissieloos elektrisch schip en rode vlag
Innovatie is ook een belangrijk onderdeel bij NPRC. Als concreet voorbeeld noemt ze het nieuwbouw waterstof-elektrisch-aangedreven schip dat vanuit een krachtig consortium aan partijen is gerealiseerd . ‘Om zo'n project van de grond te krijgen is er vrij veel nodig aan inspanning, kennis, samenwerking, etc. En ik denk dat dit schip symbool staat voor heel veel innovatieve projecten, waarbij je iets gaat doen wat er nog niet is en waar ook nog geen regelgeving voor is. Zo’n project waarvan iedereen zegt: onzin, zonde van het geld, een veel te groot risico en dit moet je niet doen’, aldus Brenninkmeijer. Maar juist als je door die weerstand kunt stappen kun je stappen zetten die niet voor mogelijk werden gehouden. ‘Op momenten dat het dreigde te gaan mislukken, keken we elkaar aan en gingen we weer in de juiste richting. Hierbij heb ik veel respect voor de binnenvaartondernemer, Harm Lenten. Dat het allemaal langer duurde dan gepland, zal voor niemand hier een verrassing zijn. Maar uiteindelijk is er een schip dat emissie-en geruisloos vaart en dat natuurlijk ook een verhaal vertelt.’

Brenninkmeijer benadrukt het belang van (regionale) samenwerking voor het aanpakken van de grote transitieopgaven, zoals de energietransitie. Als voorzitter van de Economic Board Zuid-Holland ziet ze een duidelijke taak voor het bedrijfsleven, de kennisinstellingen en de overheid. ‘Een grote uitdaging, naast netcongestie, is de betaalbaarheid van elektriciteit. Met name als je ziet hoe hoog de Nederlandse elektriciteits- en nettarieven zijn in vergelijking met de landen om ons heen. Dat is echt een grote rode vlag. En die mag niet te lang rood blijven, want anders gaan wij bedrijven verliezen.’ Mede hierdoor is energie een enorm strategisch onderwerp geworden, waar op het hoogste niveau, zowel binnen ondernemingen als de politiek, aandacht voor moet zijn. ‘Als Economic Board Zuid-Holland onderschrijven we daarom het belang van een krachtige lobby om de kosten van noodzakelijke investeringen uit de algemene middelen te financieren. Hierin trekken we met zoveel mogelijk andere partijen op om dezelfde boodschap uit te dragen en deze te versterken ’, licht Brenninkmeijer toe.

Vooroplopen en heel Nederland meenemen

Dick Velings, managing director B2B bij Eneco, benadrukte het belang en de mogelijkheden van duurzaamheid voor zakelijk Nederland. Met jarenlange ervaring helpt hij, samen met zijn team, bedrijven hun klimaatambities te realiseren.

‘Eneco is al meer dan 20 jaar bezig met duurzaamheid en bouwde al windparken voordat iedereen met energietransitie bezig was. Daardoor hebben we een enorme basis aan duurzame opwek, veel kennis en veel inzichten verzameld.’

Volgens Velings wordt de verduurzaming in Nederland soms gezien als een druppel op een groeiende plaat. ‘Maar als je het in Nederland kan, dan kunnen andere landen die stappen straks ook maken. Dus we moeten niet achterlopen omdat het maar een klein beetje is, maar juist vooroplopen omdat het met dat kleine beetje misschien makkelijker kan en er met innovaties hier veel waarde elders kan worden gecreëerd.’

In 2035 wil Eneco samen met zijn klanten klimaatneutraal zijn. “Omdat Eneco veel klanten heeft, dragen we bij aan een groot deel van de Nederlandse CO2-uitstoot,” legt Velings uit. 'Dit brengt een enorme verantwoordelijkheid met zich mee. We zijn vastbesloten om heel Nederland mee te nemen in de noodzakelijke verduurzaming en willen innoveren en vooroplopen in deze transitie. Lef, leiderschap en vertrouwen zijn hierbij van belang.'

Integrale oplossingen en energiemanagement
In samenwerking met bedrijven en industrieën vraagt dit ook een andere manier van met elkaar omgaan. In de afgelopen jaren is de rol van Eneco geëvolueerd van energieleverancier naar partner waarbij we bedrijven ondersteunen met kennis en concrete handelingsperspectieven. Velings: “Om nu en straks over betaalbare en duurzame energie te beschikken is het belangrijk dat bedrijven integraal en strategisch naar energie en verduurzaming kijken. Door intensieve samenwerking en op maat gemaakte oplossingen zorgen we er zo samen voor dat bedrijven hun klimaatambities kunnen realiseren en hun bedrijfsactiviteiten nu en ook straks kunnen blijven uitvoeren met betaalbare en duurzame energie. Ook ondanks bijvoorbeeld netcongestie.'

Emergiemanagement is hierbij key
Op een zonnige dag wekt iedereen op hetzelfde moment stroom op. Zijn we dan niet druk aan het consumeren, dan is die stroom niks waard. En er zijn momenten waarop er juist geen stroom is.’ Daar kun je slim gebruik van maken. De sleutel tot de oplossing is energiemanagement: hoe kunnen de in- en uitgaande energiestromen met elkaar in balans worden gebracht? ‘Dat kan natuurlijk voor één bedrijf (achter de meter), maar dat kan ook voor groepen van bedrijven, zoals de bedrijven in de haven. Maar dan moet je wel de visie hebben en het geloof dat je aannames en je kijk naar de toekomst kloppen. Digitalisering en slim sturen via de Virtual Power Plant van Eneco spelen hierin een belangrijke rol.’

‘Eneco heeft zo’n 10.000 klanten met kantoorpanden die nog niet duurzaam genoeg zijn; volgens wetgeving moeten kantoorgebouwen in Nederland sinds 2023 over minimaal energielabel C beschikken. “Dat kunnen we oplossen met een integrale oplossing: één handtekening voor stroom, batterijen, zonnepanelen, laadpalen voor de deur, warmtepompen en eventueel een warmtebuffer. Dat zijn de oplossingen die we nu nodig hebben om met elkaar tot versnelling te komen’, aldus Velings.

Velings sloot af met een aantal praktijkvoorbeelden waaronder die van Albert Heijn, PepsiCo en Heineken. 

Zonder proberen geen innoveren
De sprekers benadrukten de noodzaak van innovatie, visie en samenwerking om de uitdagingen van netcongestie en verduurzaming om te buigen tot een kans. Knubben gaf de zaal mee dat er wel degelijk oplossingen zijn, als iedereen wil samenwerken en elkaar wil begrijpen. Brenninkmeijer liet zien hoe je met innovatie zelfs in een traditionele sector grote stappen kunt zetten. Door te kijken wat er buiten de sector gebeurt en hoe je dat naar binnen kunt brengen.

Velings sloot af met een duidelijke boodschap: ‘Zonder proberen geen innoveren. Ik durf te beweren dat er voor nagenoeg elke bedrijfsmatige verduurzamingssituatie, inclusief congestie, een oplossing is. Je moet gewoon beginnen.’

Congestie is een uitdaging met duurzame kansen
Het congres liet zien dat de netcongestie niet alleen uitdagingen, maar vooral ook mogelijkheden biedt. Het is een stimulans voor duurzame innovatie en samenwerking. ‘De congestie dwingt ons om nieuwe oplossingen te zoeken,’ aldus Velings. Of het nu gaat om de herstructurering van de haven, het ontwikkelen van emissieloze schepen of het integreren van duurzame energieoplossingen voor bedrijven, de toekomst ligt open voor wie bereid is om kansen te grijpen en samen te werken aan innovaties.